Thực tế, trước khi mình quyết định tự học tiếng Nhật, mình đã học qua từ bài 1 đến bài 5 ở trường theo sách Minna no Nihongo. Theo mình, khi đang ở bước bập bẹ tập nói ngoại ngữ thì một trong những điều quan trọng là vấn đề phát âm, bởi đó là điều kiện đầu tiên để gây thiện cảm với người bản ngữ. Thế nhưng mình đã bị thất vọng tập đầu khi mà giáo viên của mình phát âm nghe rất khác so với băng, với cách nói “desu” thành “đệt”… Điều đó làm mình suy nghĩ, mất công đi học mà lại học sai thì thôi tự học vẫn hơn. Bởi vẫn còn đang trong giai đoạn tập phát âm mà lại luyện sai thì e rằng sau này quen rồi, khó có thể sửa cho chuẩn được, nên mình quyết định thôi học tiếng Nhật.
Chọn sách gì
Với những người học tiếng Nhật, chắc chắc ai cũng biết đến 2 quyển Minna no Nihongo, quyển I tương đương trình độ N5, quyển II tương đương trình độ N4. Mình cũng đã tham khảo các giáo trình trên mạng nhưng để tránh việc học tràn lan, mình đã chọn giáo trình này bởi vì đây là giáo trình tiếng Nhật sơ cấp phổ biến nhất, được thiết kế trọn bộ với đủ các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Mình đã mua gần như trọn bộ bao gồm:
Quyển chính Minna no Nihongo (本冊)
Giải thích từ vựng và ngữ pháp (翻訳・文法解説ベトナム語版)
Quyển nghe (聴解タスク25)
Sách bài tập (標準問題集)
Luyện tập ngữ pháp (文型練習帳)
Sách tập đọc (初級で読めるトピック25)
Tập làm văn (やさしい作文 ).
Bước chuẩn bị
Theo mình, quá trình học một bài Minna chuẩn là:
Học từ vựng
Ngữ pháp
Quyển chính (đã bao gồm mẫu câu cơ bản, hội thoại, bài tập và phần nghe)
Làm bài tập nâng cao (標準問題集)
Luyện nghe nâng cao (聴解タスク25)
Tập đọc (初級で読めるトピック25) và tập viết (やさしい作文 ).
Tuy nhiên, nếu học hết tất cả các bước này thì mất rất nhiều thời gian, không biết bao giờ mới học xong được 2 cuốn này mất. Vì vậy, mình xác định rõ ngay từ đầu là:
Không học các từ vựng mà mình cảm thấy khả năng sử dụng chúng không cao. Ví dụ: máy đánh chữ, tên các nước không hay dùng…
Chỉ làm bài tập nâng cao với những bài học khó, những bài mà học xong quyển chính vẫn chưa hiểu lắm.
Luyện nghe bằng cách tắm ngôn ngữ để tiết kiệm thời gian: Copy sẵn file nghe quyển chính về điện thoại để có thể tranh thủ nghe mọi lúc mọi nơi như trên xe oto, nấu ăn…
Bảng chữ cái với bộ flash card
Bây giờ thì mình đã sẵn sàng tự học. Trước hết hãy bắt đầu với 2 bảng chữ cái. Tự chuẩn bị sẵn một bộ thẻ chữ Hiragana, một bộ Katakana để làm quen với chúng bằng đôi mắt. Không nhất thiết phải thuộc làu 100% mới có thể bắt đầu học bài số 1 được, chỉ cần thuộc khoảng 70% là tốt lắm rồi. Vì trong quá trình học lên, mình sẽ lại phải gặp chúng hằng ngày nên những chữ chưa thuộc rồi cũng sẽ tự chui vào đầu mình thôi.
Hãy trở thành con vẹt
Bước tiếp theo, hãy trở thành con vẹt học ngoại ngữ. Vì mình muốn phát âm chuẩn nhất có thể, nên mình đã phải nghe thật kỹ trong băng xem chữ cái đó, từ đó, câu đó được người Nhật phát âm như thế nào rồi bắt chước, nhớ là hãy đọc to thành tiếng để miệng mình và tai mình cũng làm quen với tiếng Nhật luôn. Lưu ý, tiếng Nhật tuy không có dấu nhưng lại có trọng âm, trường âm, nối âm, lên giọng và xuống giọng, thậm chí đặt từ trong hoàn cảnh của cả câu cũng có thể phát âm khác đi.
Điều này khá quan trọng vì nhiều bạn đã từng học từ đó hoặc câu đó rồi, nhưng khi nghe băng hoặc nghe người Nhật nói chuyện, lại không nghe được. Còn mình, vì mình đã để ý khá kỹ những vấn đề nêu trên ngay khi học tiếng Nhật nên khi chuyển sang nghe nâng cao, mình vẫn có thể nhanh chóng bắt được những từ đã học.
Học combo, không nên học từ riêng lẻ
Tiếp đến, hãy học từ trong bối cảnh của câu. Nghĩa là tự đặt câu ví dụ với từ mình vừa học để tăng cường trí nhớ. Vì nhiều từ trong tiếng Nhật có cách dùng khác biệt, nếu dịch word-by-word từ tiếng Việt sang, chắc chắn sẽ bị sai.
Ví dụ: từ “みます” trong bài 26 với nghĩa là “khám”, nhưng nếu muốn nói là “đi khám bác sỹ” thì phải là “お医者さんにみてもらう”, nên phải nhớ cả cụm và sau đó ứng dụng cả cụm này để đặt câu, để làm quen với cách dùng từ.
Học ngữ pháp cơ bản
Nhiều người cho rằng, ngoại ngữ chỉ là công cụ giao tiếp, học chắc ngữ pháp làm gì, chỉ cần nói được là được. Điều này mình không phủ nhận. Nhưng với mình, ngữ pháp là nền móng cho những kiến thức cao hơn bởi ngữ pháp tiếng Nhật và tiếng Việt rất khác nhau, không phải cứ ghép từ với từ là ra một câu được, rất dễ nói một đằng nghe một nẻo. Hơn nữa, đây là bước đệm, là nền móng để nói giỏi hoặc học cao hơn. Bạn đã thấy có tòa nhà cao tầng nào mà nền móng không vững chắc chưa? Vì vậy, với những ai định học tiếp lên N3, N2 thậm chí N1 thì nên xây nền móng cho chắc chắn. Một khi bạn đã nắm được cấu trúc ngữ pháp cơ bản rồi, lúc đó chỉ cần thay đổi từ vựng thôi là có một câu hoàn chỉnh rồi phải không nào?
(Lưu ý: Đây là lời khuyên dành cho trình độ N5 N4 thôi, còn sang trình độ N3 N2 thì mình áp dụng phương pháp khác)
Tham khảo web dạy học tiếng Nhật online
Luyện nói với thể masu
Hãy luyện nghe thể thông thường cho quen tai nhưng luyện nói bằng thể masu. Vì thể thông thường là cách nói suồng sã còn thể masu là cách nói lịch sự. Có thể bạn sẽ thắc mắc vì sao? Trong khi bạn thường xuyên nghe thấy người Nhật dùng thể thông thường để nói chuyện với nhau. Nhưng bạn hãy nhìn xung quanh mình xem, bạn bè xung quanh toàn người Việt Nam, nếu mình nói chuyện với họ thì mình dùng tiếng Việt luôn chứ chả nói tiếng Nhật làm gì, còn những người Nhật mà mình quen thì hoặc là người mình chưa gặp bao giờ, hoặc là những người có vị trí cao hơn mình, lớn tuổi hơn mình nên mình cũng không thể suồng sã với họ. Hơn nữa thể masu khiến mình trở nên lịch sự hơn, vậy thì tội gì không dùng thể masu. Tuy nhiên, đây chỉ là quan điểm của mình vì thực tế rất nhiều bạn thích dùng thể thông thường hơn vì tính ngắn gọn và sự thân thiết giữa người nói và người nghe.
Ghi chép mọi lúc mọi nơi
Tập đọc và tập viết thường xuyên
Tập đọc cũng là một cách hữu hiệu để tăng từ vựng cho bản thân. Ngoài ra, tập đọc thành tiếng còn giúp ích trong việc luyện nói. Nếu ngay cả đọc còn lắp bắp, đọc không xong thì sao có thể nói trôi chảy được đúng không nào.
Về Kanji
Tuy mình không phải đầu tư nhiều thời gian để học Kanji nhưng mình cũng là dân tiếng Trung nên biết cách học như nào cho hiệu quả. Mình có 2 lời khuyên như sau:
1) Không cần cố nhớ hết các chữ Kanji trong bài, học chọn lọc những chữ dễ, chữ nào khó quá bỏ qua, học bằng mắt để nhận diện chữ. Vì bây giờ mọi người sử dụng điện thoại và máy tính nhiều, nếu không biết viết thì bỏ điện thoại ra tra rồi viết theo, cũng may là JLPT không thi viết 😊. Mình vẫn gặp những người Nhật quên cách viết của một số Kanji vì thời buổi này không cần phải viết tay nhiều. Vậy đó, người Nhật còn quên, huống hồ mình là người nước ngoài. Theo mình, tự chuẩn bị bộ flashcard để nhận diện mặt chữ, và cuốn Kanji look and learn để tập viết những chữ dễ hoặc cần thiết.
2) Nhưng nếu bạn nhất quyết muốn học viết Kanji thì nên học theo bộ thủ. Theo mình đây là cách học Kanji hay nhất, mình cũng áp dụng cách này khi dạy Kanji. Vì mỗi bộ thủ đều có ý nghĩa riêng của nó, hơn nữa Kanji thường dùng cũng có giới hạn. Nhưng mới ở trình độ N5 N4 thì cũng không yêu cầu học nhiều Kanji, vì vậy nên tập trung vào những chữ ít nét trước. Khuyến khích đọc nhiều để luyện mắt quen với Kanji.
Chim chích (丿) mà đậu cành tre (亻)Thập (十) trên tứ (四) dưới nhất (一) đè lên tâm (心)
Đố các bạn biết đấy là chữ gì?
(đáp án: 徳)
➡ Đúc kết lại kinh nghiệm của mình thì, việc tận dụng đặc điểm chữ tượng hình, kết hợp với việc học qua bộ thủ và phương pháp chiết tự rất hiệu quả. Mình sẽ hướng dẫn cách học ở một bài viết khác.
Tận dụng âm Hán Việt
Mọi người hay thắc mắc có nên học theo âm On và âm Kun không, câu trả lời theo quan điểm của riêng mình là CÓ, dù nhiều bạn không cần học theo cách này cũng vẫn nói giỏi như thường. Nhưng bạn có biết, trong tiếng Việt có tới 70% là âm Hán Việt? Điều này mình nghĩ là thực sự giúp ích khi bạn học tiếng Nhật, bởi tiếng Nhật cũng có một kho từ vựng có nguồn gốc từ âm Hán, mà mọi người vẫn hay gọi là âm On. Mình xin lấy ví dụ thông qua trò chơi nối chữ bắt đầu bằng chữ “An” như sau:
安全 (an zen/an toàn) ➡ 全面 (zen men/toàn diện) ➡ 面積 (men seki/ diện tích)…
Như vậy, khi học chữ Kanji, hãy để ý âm Hán Việt của chữ đó là gì, rồi ghép với chữ có âm Hán Việt khác, đảm bảo từ vựng của bạn sẽ tăng lên nhanh chóng trong thời gian ngắn, rất hữu ích trong giao tiếp. Mình đã áp dụng thành công khi vừa thi vấn đáp môn Triết ở lớp cao học xong, thì cô người Nhật tò mò: thầy đã hỏi gì trong môn thi Triết học? =)) Đang loay hoay không biết trả lời như thế nào thì mình quyết định ghép bừa các âm Hán với nhau mà không may lại trúng. =)) Ví dụ:
世 (SE / THẾ) + 界 (KAI / GIỚI) + 観 (KAN / QUAN)唯 (YUI / DUY) + 物 (BUTSU / VẬT)唯 (YUI / DUY) + 心 (SHIN / TÂM)
Chi tiết đọc bài: Tận dụng âm Hán Nhật và âm Hán Việt
Luyện nói một mình?
➡Xem tiếp bài Tôi đã tự học tiếng Nhật như thế nào (N3, N2)